شيوه نوين آموزش و پرورش ابتدايي

پاسخ به سوال اولیا در جلسه آموزش خانواده ( لجبازی)

_{نوشته شده توسط : سیامک اسدزاده}

سوال : با کودک لجبازم چه کنم ؟

پاسخ :

حالات وجلوه هاي رفتاري كودكان لجباز عبارتند از :

  در برابر دستورات والدين از خود سر سختي و مقاومت نشان مي دهند و نا رضايتي خود را از امري كه حتي ممكن است مورد علاقه شان نيز باشد اعلام مي دارند .

  وقتي خواسته اي دارند  با گريه و بهانه گيري آن را  مطرح كرده و مي كوشند آن را به هر صورتي به دست آورند.

  در آنجا كه مقاومتي از والدين در برابر خواسته ها و تمنيات خود بيابند خود را به زمين مي كشند ، اشك مي ريزند و موجبات دردسر ديگران را فرا هم مي آورند و وقتي به خواسته خود مي رسند . آنچنان آرامش مي يابند كه گويي اصلاً  اتفاقي نيافتاده است .

       گاهي لجبازي در خوردن و خوابيدن ، ايراد گرفتن ، جسارت كردن به مهمانان و... است .

  لجبازي ممكن است با كتك زدن ، گاز گرفتن ، خرابكاري ، پرخاشگري همراه باشند ، به گونه اي كه دستورات والدين را به هيچ عنوان به حساب نمي آورند .

ريشه و اساس لجبازي :

  لجبازي كودك معمولاً از ناخشنودي او سر چشمه مي گيرد و كودك مي خواهد نشان دهد كه از وضعي كه براي او پيش آمده شديداً  ناراحت است ، او نياز به تسلط دارد.  

در مواردي مي توان ريشه لجبازي و سر كشي را در تضاد عواطف ، هيجان و اضطراب شديد جستجو كرد و در عين حال بايد اعتراف نمود كه موارد ناشناخته در زندگي كودكان لجباز بسيار است و اينكه چه عا ملي او را به سوي سر كشي سوق مي دهد ، معلوم نيست .

لجبازي بر اساس سن و سال :

لجبازي در هر دو جنس دختر و پسر وجود دارد ، بخصوص كه هر دو در شرايط و موقعيت خاصي سر از لجبازي در مي آورند اما در رابطه با سن بايد بگوييم كه برخي نا بهنجاري ها در برخي از سنين براي كودكان بيشتر است و در صورت عدم درمان به موقع آن ، اين حالت در كودكان تثبيت شده و آنها را به ادامه وضع و رفتاري ناموزون وادار خواهد كرد . حالت مخالفت و لجبازي از حدود 1 سالگي شروع و در 2 سالگي شدت مي گيرد و كودك به جايي مي رسد كه حتي با خود نيز مخالفت و لجبازي مي كند . همچنين در سن 3 تا 5 سالگي هنوز رفتار لجبازي در كودكان ادامه دارد ، اما در سن 9-6  سالگي خودسري و لجاجت هنوز شديدتر است و طفل   مي كوشد خود را از وابستگي به پدر و مادر دور نگه دارد .

علل و انگيزه هاي لجبازي :

1-     بي توجهي :

 بي توجهي والدين به كودك و حيات او خود سبب آن مي شود كه آنان تدريجاً  بهانه گير و لجباز شوند .

2-     محروميت ها :

 محروميت ها خود پديد آورنده بهانه گيري ها و لجبازي هاست . محروميت از نوازش و مهر مادري كه گاهي ممكن است حالتي چون خرابكاري و دشمني را به همراه آورد.

3-     نيازهاي شديد :

 گاهي نيازهاي شديد براي كودك بهانه گيري و لجبازي بوجود مي آورد . مثل كودكي كه در اثر خستگي شديد نياز به استراحت دارد و يا به علت تحمل دردهاي شديد نياز به آرامش دارد . در چنين صورتي كودك بهانه گيري مي كند .

4-     استبداد والدين :

از علل لجبازي كودكان اين است كه برخي از آنها از والدين مستبد فرار مي كنند  و حتي حاضرند خود را به خطر اندازند . دستورات مربيان و والدين براي آنها زور است و به همين باعث بهانه جويي و لجبازي در كودك مي شود .

5- بد آموزي ها :

 كودكان در مواردي مي آموزند كه مسائل و مشكلات خود را از راه زور و جبر حل كنند . جنبه هاي اكتسابي در كودكان سبب پديد آمدن حالات روحي خاصي است كه كودكان را به انجام رفتار هاي آن چناني وا مي دارد .

6-آزمايش ها :

 در مواردي كودكان والدين خود را مورد آزمايش قرار مي دهند و مي خواهند بدانند آيا با آنها مي توانند زور آزمايي كنند يا نه ؟ براي در خواست و نيازشان از راه گريه و بهانه گيري اقدام مي كنند .

7-بي صبري ها :

گا هي لجبازي هاي كودكان ناشي از بي صبري هاي كودكان است . كودك صبر و تحمل لازم چون ديگران را ندارد تا به هدف يا برنامه اي دست يابد . مثلاً كودكي كه به غذا نياز دارد و مادر او عجله اي براي درست كردن غذا از خود نشان نمي دهد و كودك نمي تواند صبر كند بنابراين جيغ و داد راه مي اندازد .

8-فشار بر خود :

در بعضي از مواقع كودكان به خود فشار مي آورند كه بچه خوبي باشند . دستورات والدين را خوب رعايت كنند ، اين فشار ها موجب خستگي ، ملالت و احساس ناراحتي و سرانجام لجبازي را فراهم مي آورند .

9-     بيماريهاي مداوم :

 كودكاني كه مرتب بيمار هستند ، احتياج به نوازش بيشتري دارند ، كثرت دفعات بيماري سبب مي شود طفل هميشه خود را با آه و ناله همدم نمايد و اين امر به صورت عادتي در آيد و طبيعي است اين كودكان حتي موقعي كه بيمار نيستند با گريه از پدر و مادر چيزي را طلب كنند .

10-   تولدي جديد :

 گاهي لجبازي كودكان از زماني آغاز مي شود كه طفل جديدي در خانه به دنيا مي آيد و بخش مهمي از توجه و حمايت والدين را به خود اختصاص دهد . كودك زبان آن را ندارد كه از رفتار رو به تبعيض والدين سخن بگويد و عقده هاي دروني خود را از طريق لجبازي و سركشي نشان مي دهد . اين نشان دهندة  حسادت مي باشد كه خود عامل مهمي براي لجبازي كودكان است .

  عوامل ديگري مثل ناكامي ، احساس سركوبي شديد ، پروا نداشتن كودك از والدين به علت جرأت بسياري كه آنها به او داده اند ، عدم ارضاي خواسته هاي مشروع كودك و ميل به سلطه گري  از ديگر عوامل مي باشد .

شيوه هاي برخورد براي رفع لجبازي كودكان :

از سه روش مي توان براي حل لجبازي استفاده نمود :

الف- پزشكي:

 در اين شيوه متخصصان امر مي گويند اگر عوامل زيستي و عصبي درمان شوند ، مشكل حل خواهد شد.

ب- تربيتي :

در شيوه هاي تربيتي راههايي وجود دارد كه عبارتند از :

1- احترام و محبت :

با نشان دادن احترام و با اعمال  محبت مي توانيد كودكان را به راه آوريد و در موارد لزوم از او اطاعت بخواهيد .

2- همدردي :

در موقع خشم و لجبازي كودكان، به ويژه زماني كه كودك به علت نسبتاً قابل قبولي سر از عصيان و بهانه گيري در آورده هيچ چيز سازنده تر از آن نيست كه او در يابد ما به احساس او پي برده ايم و از آنچه درون او مي گذرد آگاهي داريم .همدردي و همزباني مي تواند موجب انس و آشنايي كودك را فراهم آورد .

3- واداشتن به بحث :

گاهي مي توان با همان كودكان خردسال نيز از در بحث و اظهار نظر وارد شد و به زبان كودكان با او سخن گفت كه چرا لجبازي مي كند ؟ چرا به سخنان پدر و مادر گوش نمي دهد ؟ چه چيز باعث ناراحتي او شده  است ؟ نقش بازگو كردن باعث مي شود كه كودك احساس سبكي كند و آرامش پيدا كند .

4- به حساب آوردن او :

از مسائل مهمي كه مي توان براي رفع لجبازي استفاده نمود ، به حساب آوردن كودكان است و برخوردهاي سنجيده  با كودك مي باشد و اينكه هرگز احساسات او به بازيچه گرفته نشود .كودك نبايد احساس كند به او زورگفته مي شود زيرا چنين موضوعي موجب عدم  آرامش كودك  مي گردد .

5- بي اعتنايي :

اگر كليه موارد فوق مؤثر نبود مي توان از بي اعتنايي استفاده كرد . كودكي كه لجبازي مي كند و بدان خاطر غذا نمي خورد نبايد به او اصرار كرد كه غذا بخورد ، از لحاظ علمي و پس از تكرار چند بار اين عمل حالت لجبازي در كودك خاموش مي شود .

ج : شيوه هاي تربيتي رواني :

1- تفهيم روش زندگي :

يعني اينكه كودك بفهمد كه چگونه زندگي كند و راه و روش زندگي چگونه است . پايه گذاري اين امر بايد از دوران كودكي و خردسالي باشد .

2- تفهيم روش خود و شخصيت او :

والدين بايد آموزش راه و رسم و اخلاق خود را عملاً و تدريجي به كودك بفهماند تا طفل دريابد  در برابر هر مسأله ايي چه موضعي را پيش بگيرد .

3- ذكر سرگذشت ها :

داستانها و سرگذشت مربوط به حيوانات يكي از روشهايي است كه براي مهار كردن لجبازي هاي كودكان به كار برده مي شود .

4- واگذاري مسؤليت ها :

به كودك بايستي شخصيت داد تا احساس ارزش كند . با مسؤليت دادن و تشويق او را مي توان كنترل كرد .

5- رفتار الگويي :

وقتي كودك در حال لجبازي است حرف كسي را گوش نمي كند ، بايستي با رفتار مسالمت آميز توأم با صبر و تحمل كردن آنها را آرام كنيم . تجربيات نشان داده است كه اين روش بسيار مفيد است .

6- اخطار :

هنگامي كه نصيحت براي كودك تأثير گذار نيست و او كار خود را تكرار مي كند مي توان از اخطار به تهديد استفاده كرد .

7- ترك كودك :

از راههاي ديگر اصلاح كودك ترك كودك و رها كردن او به حال خود است . كودكي كه زياد سر و صدا مي كند را مي توان به حال خود واگذار كرد و از اطاق خارج شد .

شما  مي توانيد با استفاده از روشهاي بالا  رفتار و لجبازي كودك خود  را كنترل نماييد