نوشته شده توسط : سیامک اسدزاده
برنامه درسی ملی چیست؟
مقاله ی علمی دکتر محرم آقازاده / منبع : ضمیمه رشد آموزش ابتدایی (1) / شماره 118 مهر90
برنامه درسی ملی جایی است که در آن بگوییم ، کیستیم ! ( رودلف 1977 )
چیستی برنامه ی درسی ملی
رودلف می گوید : برنامه درسی جایی است که در آن بگوییم کیستیم ! برنامه درسی ملی، نما و جلوه ی ملموس آرزو و آمال تربیتی در سطح ملی است( آقازاده 2006 ). از برنامه درسی ملی به مثابه ی نقشه ای یاد می شود که نظریه ها ، باورها و ایده های مربوط به تحصیل ، یاددهی و یادگیری و دانش را در بر می گیرد.
آشنایی با اصطلاحات علوم تربیتی
روش الفبایی alphabetic method
- در این روش ابتدا شناسایی، تشخیص وتلفظ کلمات با استفاده از نام هریک از حروف الفبا حاصل می شود. یعنی آشنایی با نام حروف الفبا حاصل می شود. یعنی آشنایی با نام حروف به مثابه وسیله ای برای تشخیص و تلفظ کلمات به کار می رود . دراین روش فرض براین است که آشنایی با اشکال و نما حروف به فرد کمک می کند تابتواند کلمات را بشناسد و آنها را تلفظ کند. بنابراین تدریس مهارت خواندن با شناسایی و تلفظ هریک از حروف به ترتیب مذکور الفبا از «الف» تا «ی» و با توجه به شکل هرحرف در ابتدا، وسط وآخر کلمه شروع می شود. سپس ترکیب دو حرف و بتدریج گروههای سه، چهار، پنج حرفی ساخته می شود.
- روش الفبایی یا روش ABC، روش منسوخ شده درآموزش خواندن است که درآن ابتدا نام حروف الفبا و سپس شکل آنها را آموزش می دهند. در این روش تکرار مداوم، حروف برای مثال؛ س،ب،د در واژه «سبد» یا د، ا، س واژه «داس» نه تنها به یادگیری واژه ها کمک می کند، بلکه موجب می شود که کودکان با دسته هایی از حروف که واژه های متفاوتی را تشکیل می دهند، آشنا شوند.
- علوم کاربردی applied sciences
در این گونه علوم، محقق تلاش می کند تا پاسخهای منطقی واصولی نسبت به مسائل ضروری و اساسی برای جامعه بشری پیدا کند. لذا همواره بدنبال نتایج مفید است، پژوهشگر علوم کاربردی بدنبال یافتن راه حل برای سئوالات است که پاسخ به آنها می تواند مشکلی را از بشر حل نماید. به این ترتیب عمده اختراعات و ابداعات ناشی از نتایج علوم کاربردی است؛ همین طور شیوه ها و روشهای علمی که برای اداره کلاس و تربیت دانش آموزان ارائه می شود، همگی حاصل علم کاربردی است.
طبقه بندی بلوم Blooms taxonomy
یکی از معروفترین طبقه بندی اهداف آموزشی به وسیله بنیامین بلوم (Benjamin,Bloom) و همکاران اوست. در این طبقه بندی اهداف آموزشی در سه حیطه شناختی، عاطفی و روانی- حرکتی قرار می گیرند.
که محتوای مربوط به آنها عمدتاً جنبه نظری داشته و یادگیری آنها مستلزم فعالیتهای صرف ذهنی و عقلانی است نظیر محتواهای مربوط به دروس ریاضی، تاریخ، ادبیات و نظایر آنها . حیطه عاطفی مربوط به اهدافی می شود که محتوای مربوط به آنها جنبه ایجاد و یا تغییر نگرش، طرز فکر و به طور کلی ارزشها را دارد نظیر درس مربوط به بینش دینی، اخلاق و قسمت های عمده ای به بینش دینی ، اخلاق و قسمت های عمده ای از دانش اجتماعی و سرانجام محتوای مربوط به حیطه روانی- حرکتی اختصاص به آموزش مهارتها را پیدا می کند.
واژه های انگلیسی علوم تربیتی
Art education آموزش هنر
Formal education آموزش رسمی ، تربیت رسمی
Entropy آنتروپی ، اُفت
Perferred futuriong آینده ی مطلوب
Prospective آینده نگری
** دانشمندان تعلیم و تربیت جهان **
ارسطو Aristotle
ارسطو (384- 322 ق.م) پدر علم جدید است. ارسطو در مسائل مختلفی همچون فلسفه، زیباشناسی، متافیزیک، بیولوژی ، منطق، فیزیک و روان شناسی کار کرده است از مطالعات خاص او در مورد حافظه و یادگیری کشف سه قانون تداعی معانی یعنی قانون مجاورت، قانون مشابهت و قانون تضاد است. ارسطو برخلاف افلاطون که برواقعیت کلی تاکید می کرد، بیش از هر چیز متوجه امور جزئی بود و به علم زیست شناسی علاقه خاص داشت، ارسطو عقیده دارد که تمام جوهرها، به استثنای خدا، از ماده وصورت ساخته شده است. صورت عبارت از بودنی و ماده عبارت از شدنی است. ارسطو در مباحث خود از چهارگونه علت نام می برد 1- علت مادی 2- علت فاعلی 3- علت صوری 4- علت غایی. این عقیده ارسطو در مورد انواع علت را می توان با مثالی روشن ساخت. هنرمندی را تصور کنیم که می خواهد مجسمه ای بسازد. محتوای مجسمه علت مادی، هنرمند علت فاعلی، شکل مجسمه علت صوری و هدف هنرمند مظهر علت غایی است و به عقیده ارسطو مهمترین علتها، علت غایی است.
آرمان تربیتی ارسطویی برمبنای نظر صریحی درباره بشر قرار دارد، ارسطو بر این عقیده است که مهمترین صفت اختصاصی بشر استعداد عقلانی است. از این رو معتقد به پرورش عقل است و می گوید حیات عاطفی تنها مقدمه ای بررشد عقلانی ماست. به بشر سه نفس اعطا شده است: نفس نباتی، نفس حیوانی و نفس ناطقه: نفس ناطقه که مهمترین آنهاست دارای دو قسمت است: یکی عملی و دیگری نظری. ارسطو اوقات فراغت را مهمترین رکن تربیت می داند و می گوید فرد تنها در اوقات فراغت می تواند تفکر و تأمل کند واز قوای دوم می داند برحسب نظر ارسطو دولت برآورنده نیازهای اجتماعی ماست، بنابراین دولت باید متصدی تربیت باشد و از تمام فعالیتهای عوامانه جلوگیری کند. به نظر ارسطو بهترین حکومت، حکومت طبقه متوسط است. بهترین روش اخلاق زندگی، زیستن برحسب قانون طلایی یعنی « میانه رویی» است. مثلاً جرأت که هنر است میانۀ دو کرانه نادرست ترسویی و گستاخی است. برحسب نظر ارسطو، در تربیت سه اصل را باید در نظر گرفت نخست «طبیعت» که اساس فعل و انفعالات حیات ماست و موجب سائقهای عاطفی می شود دوم عادت که به معنای تسلط براعمال غیرعقلانی است. به نظر ارسطو مهمترین بخش تربیت، سومین اصل آن، یعنی پرورش عقل است. ارسطو از آنجا که نخستین بار به تدوین و تنظیم کتاب منطق دست زده است. او را « معلم اول» می خوانند.
ارسطو به تاثیر تلقین و تکرار، اهمیت می دهد و کار مهم تعلیم وتربیت را ایجاد عادت که به نظر او «طبیعت ثانویه» است، می داند. البته بر آرای تربیتی ارسطو انتقادهایی وارد است. نخست اینکه ارسطو در تعیین اهداف تربیت و تعریف آن از حد جامعه و مصالح و آرمانهای آن پا فراتر نمی گذارد و از این نظر برداشت او از تعیلم و تربیت به برداشت بعضی از جامعه شناسان افراطی معاصر شبـاهت دارد. دوم اینکه تعلیـم و
تربیت را امتیازی ویژه گروههای اجتماعی خاص می داند و قشرهای وسیعی از جامعه را از تعلیم و تربیت نسبتاً کامل ویا حتی هرگونه تعلیم و تربیت محروم می سازد، سوم اینکه تربیت را به تربیت عقلی محدود می داند.
"شما یک مطلب علمی را هرگز نفهمیده اید مگر آنکه بتوانید آنرا برای مادر بزرگ خود بیان کنید و او متوجه شود."